Già làng Ya Ba ơ K'Deune (Đơn Dương) cho biết: hơn 70 mùa rẫy, sống dưới nhiều chế độ nhưng chưa có lúc nào cụ thấy người dân tộc Chill, Kơ Ho, Chu Ru ở buôn làng Deune có cuộc đổi đời như ngày nay. 

Toàn xã có chừng 150 hộ, 1.900 nhân khẩu trước đây vốn đã khổ, sau ngày giải phóng do duy trì phương thức sản xuất tự cung, tự cấp nên vẫn còn khổ nghèo. 

Dân đói, Nhà nước phải trợ cấp hàng năm 5-6 tấn gạo. Hầu hết bà con không biết chữ và cũng không quan tâm đến nó, chỉ lo có trái bắp, củ khoai, củ sắn để no cái bụng mà đã mệt rồi.  

Mấy năm gần đây nhờ huyện giúp đỡ, cán bộ về đến buôn làng hướng dẫn cho bà con làm kinh tế vườn, chú trọng trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao như thuốc lá, dâu tằm... Những ngày đầu vận động bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng rất khó khăn. Bà con chưa tin, cho rằng thu hẹp diện tích cây bắp, cây lúa để trồng thuốc lá, dâu tằm sẽ bị đói, nhưng các già làng và cán bộ thôn, xã đã gương mẫu làm trước rồi vận động nhiều người cùng làm theo. 

Qua vài ba năm, đến nay toàn xã đã trồng được 60 ha thuốc lá, 20 ha dâu, 29 hộ nuôi tằm có kết quả. Nhiều hộ đã biết chọn giống mới như ĐK 888, lúa chịu hạn 1438, J90... đưa vào sản xuất cho năng suất cao. 

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng các biện pháp thâm canh, tận dụng các nguồn phân hữu cơ sẵn có bón cho cây trồng, các hộ Ma Đào, Y Ba, Ma Sen Nai... có thu nhập hàng năm từ 10 đến 12 triệu đồng. Hiện K'Deune đã có 10 ngôi nhà xây sạch đẹp trị giá mỗi nhà từ 4-7 cây vàng, 2 đầu máy video, 30 chiếc xe gắn máy. 

Cái ăn có đủ, bà con lại cần cái chữ. Vì vậy, nhà nhà đều cho con đến lớp, đến trường. Nạn bỏ học, trốn học nửa chừng để làm rẫy, làm vườn không còn. Nhiều cháu không những học hết cấp 2, cấp 3 mà còn thi đỗ vào đại học như Ya Hương - Đại học Luật, Ka sum - Đại học Y khoa. 

Nạn mê tín dị đoan, thầy bùa, thầy cúng cũng dần dần mất đi, nếp sống văn hóa mới từng bước hình thành trong mỗi nếp nhà và cả buôn làng. 

"Với đà này chắc vài năm nữa K'Deune sẽ còn khá hơn, các già làng như chúng tôi thật vui cái bụng, vì mình và con cháu được no ấm, được học hành" - Già làng Ya Ba cười rạng rỡ và nói với chúng tôi như vậy. 

LƯƠNG VĂN

Tên thật: Lương Văn Sinh

Sinh năm 1950

Tốt nghiệp Đại học báo chí

Nguyên là Phó Tổng biên tập Báo Lâm Đồng

Hiện là Chủ tịch Hội Nhà báo Lâm Đồng,

Giám đốc, kiêm Tổng Biên tập Đài PT-TH Lâm Đồng. 

(BLĐ số 949 ngày 5/10/1993)