Nhi�n cứu khoa học về m�i trường l� sự t�ch hợp kiến thức của c�c ng�nh khoa học như sinh học, địa học, h�a học�, nghi�n cứu mối quan hệ v� tương t�c qua lại giữa con người v� m�i trường xung quanh, nghi�n cứu c�ng t�c bảo vệ m�i trường�

C�ng t�c nghi�n cứu về m�i trường ở Việt Nam mới được quan t�m nhiều kể từ khi c� Luật M�i trường đầu ti�n (1993). Tại L�m Đồng, việc nghi�n cứu, ứng dụng KHCN trong vấn đề bảo vệ m�i trường của địa phương cũng đ� được triển khai từ những năm đầu th�nh lập ng�nh
(1993 - 1994).

Nghi�n cứu điều tra cơ bản

Từ c�c điều kiện vị tr� địa l�, nhiệt độ, kh� hậu đặc th�, với diện t�ch đất l�m nghiệp lớn n�n hệ sinh th�i, đa dạng sinh học của L�m Đồng rất phong ph�. Việc điều tra, cập nhật c�c th�ng tin, dữ liệu về đa dạng sinh học ở L�m Đồng l� hết sức quan trọng. Từ những năm 1999 - 2000, tỉnh L�m Đồng đ� x�c định được nhu cầu cần thiết phải đ�nh gi� về đa dạng sinh học ở những nơi c� tầm quan trọng quốc gia v� quốc tế nhưng chưa được đầu tư bảo vệ. Đề t�i nghi�n cứu khoa học �Điều tra cơ bản bảo vệ t�nh đa dạng sinh học trong v�ng bảo tồn thi�n nhi�n C�t Lộc, huyện C�t Ti�n, tỉnh L�m Đồng�  được thực hiện nhằm kiểm k�, đ�nh gi� to�n diện t�nh đa dạng sinh học bao gồm đa dạng về nguồn gen, lo�i động thực vật, loại h�nh cảnh quan ti�u biểu, x�c định c�c đối tượng, hệ sinh th�i cần được bảo tồn, hồi phục� để bảo vệ t�nh đa dạng sinh học, bảo vệ t�i nguy�n m�i trường.

Thị x� Bảo Lộc l� một trung t�m văn h�a, kinh tế - x� hội lớn của tỉnh với sự ph�t triển mạnh về c�ng nghiệp ch�, c� ph�, d�u tằm tơ. Năm 2000, đề t�i khoa học �Điều tra, khảo s�t đ�nh gi� m�i trường sinh th�i thị x� Bảo Lộc phục vụ quy hoạch ph�t triển thị x� Bảo Lộc� được triển khai l�m cơ sở để ph�t triển bền vững địa phương quan trọng n�y của tỉnh.

C�c s�ng lớn trong tỉnh thuộc hệ thống s�ng �ồng Nai. D�ng ch�nh s�ng �ồng Nai bắt nguồn từ n�i L�m Vi�n, Bidoup tr�n cao nguy�n Langbiang. S�ng Đồng Nai l� một hệ thống s�ng quan trọng, li�n quan đến
12 tỉnh miền Đ�ng Nam bộ, l� nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho th�nh phố Hồ Ch� Minh, v� vậy, việc bảo vệ m�i trường nước s�ng Đồng Nai l� hết sức cần thiết. Với tầm quan trọng n�y, UBND tỉnh L�m Đồng đ� cho thực hiện đề t�i nghi�n cứu �Bảo vệ v� ph�t triển nguồn nước thượng nguồn lưu vực s�ng Đồng Nai thuộc địa b�n tỉnh L�m Đồng�. Đ�y l� tiền đề cho nhiều nghi�n cứu kh�c sau n�y về bảo vệ hệ thống s�ng
Đồng Nai.

Hồ Xu�n Hương l� một thắng cảnh nổi tiếng của th�nh phố Đ� Lạt, c� vai tr� điều tiết kh� hậu cho th�nh phố. Những năm gần đ�y, chất lượng nước hồ ng�y một suy giảm, thường xuất hiện d�y đặc tảo lam g�y � nhiễm cho m�i trường quanh hồ. Đề t�i nghi�n cứu điều tra � nhiễm nước hồ Xu�n Hương, để t�m biện ph�p khắc phục được thực hiện v�o năm 2004, hiện đang được đầu tư tiếp tục cho c�c giải ph�p cơ bản.

R�c thải đ� v� đang l� những vấn đề hết sức nghi�m trọng ở hầu hết c�c địa phương trong cả nước, L�m Đồng cũng kh�ng ngoại lệ. Với địa h�nh chia cắt, tỉnh L�m Đồng gặp kh� khăn lớn trong việc quy hoạch c�c b�i ch�n lấp r�c tập trung. Trước t�nh h�nh thực tế của c�c địa phương trong tỉnh v� thực hiện chiến lược quản l� chất thải rắn của nh� nước, UBND tỉnh L�m Đồng đ� ph� chuẩn thực hiện đề t�i �Điều tra khảo s�t điều kiện địa chất, điều kiện thủy văn v� m�i trường b�i ch�n lấp chất thải rắn� cho 8 huyện v� thị x� Bảo Lộc từ năm 2001 - 2004. Đề t�i đ� đưa ra những căn cứ khoa học phục vụ cho việc quy hoạch b�i ch�n lấp chất thải của c�c huyện trong tỉnh.

L�m Đồng l� một tỉnh c� nền n�ng nghiệp ph�t triển với c�c v�ng trồng rau, hoa, ch�, c� ph�, d�u tằm� n�n nhu cầu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật v� ph�n b�n rất đa dạng. N�ng d�n c� th�i quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật v� nhận thức về c�ng dụng c�c loại thuốc bảo vệ thực vật mới như c�c chế phẩm sinh học c�n thấp. � nhiễm m�i trường trong n�ng nghiệp đ� v� đang l� vấn đề cần quan t�m nghi�n cứu để t�m c�c biện ph�p giảm thiểu nhằm bảo vệ m�i trường v� sức khỏe con người. Trong những năm qua, tỉnh L�m Đồng đ� c� những nghi�n cứu điều tra, đ�nh gi� � nhiễm m�i trường, nghi�n cứu ứng dụng c�c biện ph�p khắc phục để bảo vệ m�i trường trong sản xuất n�ng nghiệp như:

+ Nghi�n cứu đ�nh gi� những biến động m�i trường v� đề xuất biện ph�p bảo vệ m�i trường trong c�c v�ng trồng c�y n�ng nghiệp l�u năm của tỉnh.

+ Điều tra hiện trạng � nhiễm m�i trường v� x�y dựng quy tr�nh sản xuất rau an to�n tại huyện Đơn Dương, Đức Trọng.

+ Nghi�n cứu chế biến thức ăn gia s�c v� ph�n b�n sinh h�a hữu cơ bằng phương ph�p l�n men sinh học từ c�c phế thải
n�ng nghiệp.

Nghi�n cứu, ứng dụng KHCN v� bảo vệ m�i trường

C�ng với việc nghi�n cứu trong lĩnh vực điều tra cơ bản, trong nhiều năm qua, c� nhiều nghi�n cứu ứng dụng KHCN nhằm mục ti�u phục vụ c�ng nghiệp h�a, hiện đại h�a n�ng nghiệp, n�ng th�n, miền n�i; phục vụ du lịch v� ph�t triển c�ng nghiệp. Trong đ�, nhiều nghi�n cứu ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để vừa ph�t triển sản xuất, đ�p ứng nhu cầu ti�u d�ng của thị trường, vừa bảo vệ m�i trường. Những kết quả nghi�n cứu ứng dụng n�y đ� được triển khai thực hiện tr�n diện rộng, đạt hiệu quả tốt như:

+ X�y dựng m� h�nh chống x�i m�n cho c�y c� ph� tr�n đất dốc bằng cỏ Vetiver.

+ X�y dựng m� h�nh tưới hiện đại, tiết kiệm nước cho c�c v�ng c�y c�ng nghiệp; sản xuất thử nghiệm rau an to�n; x�y dựng m� h�nh trồng c� chua theo hướng n�ng nghiệp c�ng nghệ cao.

+ Nghi�n cứu ứng dụng c�c biện ph�p sinh học tổng hợp trong ph�ng trừ s�u bệnh hại một số c�y trồng tại L�m Đồng.

+ Nghi�n cứu về giải ph�p nhằm sử dụng hợp l�, tiết kiệm t�i nguy�n kho�ng sản, bảo vệ m�i trường; nghi�n cứu cải tiến c�ng nghệ trong một số ng�nh sản xuất, chế biến nhằm tăng năng suất, giảm chi ph�, tiết kiệm nguy�n vật liệu, giảm chất thải v� bảo vệ m�i trường.

+ Ngo�i ra c�n c� những nghi�n cứu ứng dụng kh�c như �p dụng kỹ thuật Hạt nh�n x�c định tốc độ bồi lắng v� ảnh hưởng qu� tr�nh x�i m�n c�c hồ Chiến Thắng, Pr�, Xu�n Hương�; ứng dụng c�ng nghệ đun nước n�ng sinh hoạt bằng năng lượng mặt trời tại Đ� Lạt; nghi�n cứu tai biến địa chất, kh� tượng thủy văn�

T�m lại, ứng dụng KHCN nhằm bảo vệ m�i trường tại tỉnh L�m Đồng đ� thu được nhiều kết quả đ�ng kh�ch lệ. C�c hoạt động KHCN của tỉnh L�m Đồng đ� c� nhiều cố gắng trong việc nghi�n cứu, ứng dụng tiến bộ KHCN trong sản xuất v� đời sống, trong đ� c� nhiều giải ph�p gắn với bảo vệ m�i trường, nhưng c�n chưa đầy đủ. Những nghi�n cứu về ứng dụng, thử nghiệm c�c c�ng nghệ kh�c nhằm giảm thiểu � nhiễm bảo vệ m�i trường c�n �t như nghi�n cứu x�y dựng m� h�nh c�c biện ph�p xử l� � nhiễm, xử l� chất thải trong sản xuất n�ng nghiệp, c�ng nghiệp, c�c chất thải l�ng nghề� tr�n địa b�n tỉnh; nghi�n cứu cải tiến thay thế c�ng nghệ khai th�c, chế biến kho�ng sản, c�ng nghệ sản xuất, chế biến sản phẩm n�ng nghiệp theo hướng sản xuất sạch v� th�n thiện với m�i trường.

C�c hoạt động kinh tế trọng t�m của L�m Đồng l� du lịch, sản xuất phục vụ du lịch, n�ng nghiệp với những sản phẩm cao cấp. Hơn nữa, L�m Đồng l� tỉnh đầu nguồn của c�c s�ng lớn cung cấp nước cho miền Đ�ng Nam bộ, ch�nh v� vậy, vấn đề bảo vệ m�i trường l� rất quan trọng. Trong những năm tới, với sự ph�t triển ng�y c�ng mạnh mẽ của KHCN, ch�ng ta hy vọng ng�nh KHCN, c�c nh� khoa học trong c�c ng�nh, lĩnh vực kh�c trong v� ngo�i tỉnh sẽ c� nhiều nghi�n cứu, ứng dụng thiết thực trong sản xuất, đời sống hơn nữa nhằm bảo vệ m�i trường.

ths. LƯƠNG VĂN NGỰ

TRẦN THỊ TH�Y DƯƠNG

Sở T�i nguy�n v� M�i trường tỉnh L�m Đồng