Viện Sinh học T�y Nguy�n l� một đơn vị nghi�n cứu khoa học trực thuộc Viện KHCN Việt Nam đ�ng tr�n địa b�n v�ng T�y Nguy�n. Tiền th�n của Viện Sinh học T�y Nguy�n l� Trung t�m Nghi�n cứu khoa học tại Đ� Lạt được th�nh lập ng�y 20/9/1978 theo Quyết định số
496/VKH-TCCB của Viện Khoa học Việt Nam v� được đặt trong cơ cấu tổ chức của Ph�n viện Khoa học Việt Nam tại th�nh phố Hồ Ch� Minh. Qua nhiều lần thay đổi về tổ chức bộ m�y v� t�n gọi, ng�y 20/02/2008, Chủ tịch Viện KHCN Việt Nam ra Quyết định số 211/QĐ-KHCNVN tổ chức lại Viện Sinh học T�y Nguy�n trực thuộc Viện KHCN
Việt Nam.

L� một đơn vị nhỏ, duy nhất của Viện Khoa học Việt Nam ở v�ng T�y Nguy�n, Viện gặp nhiều biến động về phương hướng nghi�n cứu do thay đổi về tổ chức c�n bộ, cơ sở vật chất trang thiết bị ngh�o n�n, lực lượng c�n bộ khoa học qu� thiếu (nhất l� c�c nh� khoa học đầu đ�n)� Tuy nhi�n, trong 30 năm qua, Viện Sinh học T�y Nguy�n đ� chủ tr� v� tham gia tr�n
60 đề t�i khoa học từ cấp cơ sở đến cấp nh� nước, đ� c� c�c đ�ng g�p nhất định v�o sự ph�t triển KHCN v� kinh tế - x� hội ở địa phương L�m Đồng n�i ri�ng v� cả nước n�i chung. C�c kết quả nghi�n cứu nổi bật cụ thể l�:

Trong 5 - 6 năm triển khai đề t�i ứng dụng c�ng nghệ cấy gh�p hợp tử trong chăn nu�i tr�u, b�, nh�m c�n bộ tham gia đề t�i đ� vượt qua v� v�n kh� khăn, gian khổ để tiến h�nh th� nghiệm tại c�c cơ sở chăn nu�i tr�u, b� ở hai tỉnh L�m Đồng v� Kh�nh H�a. Kết quả l� con b� hợp tử đầu ti�n của Việt Nam đ� ra đời tại N�ng trường b� sữa Phi V�ng, tạo cơ sở để ng�nh n�ng nghiệp tiếp tục nghi�n cứu ứng dụng c�ng nghệ ti�n tiến n�y trong chăn nu�i tr�u, b� v� một số động vật kh�c ở nước ta.

Kế thừa c�c kết quả của chương tr�nh khoa học kỹ thuật trọng điểm cấp nh� nước 48 C điều tra v�ng T�y Nguy�n, Viện đ� triển khai th�nh c�ng một số đề t�i như thuần dưỡng nai ở Đ� Lạt, qua đ� khẳng định nai ho�n to�n th�ch ứng với điều kiện nu�i nhốt ở Đ� Lạt, mở ra triển vọng ph�t triển nghề nu�i nai ở th�nh phố Đ� Lạt v� tỉnh L�m Đồng để phục vụ du lịch.

Đề t�i sử dụng vi khuẩn lactic để ủ chua thức ăn cho b� sữa đ� khẳng định được hiệu quả kinh tế v� gi�p N�ng trường b� sữa Phi V�ng giải quyết t�nh trạng thiếu thức ăn cho đ�n b� sữa v�o m�a kh� trong nhiều
năm liền.

Đề t�i sử dụng nấm men để chế biến rượu vang tr�i c�y đ� x�y dựng được quy tr�nh v� tiến h�nh sản xuất thử nghiệm c�c loại rượu vang d�u tằm, vang nho v� vang hồng.

Đề t�i ứng dụng c�c sản phẩm từ dầu th�ng v� colophan đ� ho�n thiện quy tr�nh sản xuất terpinhydrat, terpineol, chất chống thấm bitum, dầu b�ng�

Đ� tiến h�nh nghi�n cứu tổng hợp một số chế phẩm từ dầu th�ng nhằm phục vụ c�c ng�nh c�ng nghiệp hương liệu, dược v�
h�a chất.

Được sự phối hợp của Ban Khoa học Kỹ thuật tỉnh Gia Lai - Kon Tum, Viện đ� triển khai c� kết quả đề t�i trồng thử nghiệm c�y Thanh hao hoa v�ng ở v�ng T�y Nguy�n nhằm thăm d� khả năng ph�t triển giống c�y n�y tr�n diện rộng để sản xuất thuốc chữa bệnh sốt r�t. Đề t�i n�y nằm trong chương tr�nh khoa học nh� nước nghi�n cứu to�n diện về c�y Thanh hao hoa v�ng do Bộ Y tế v� Viện Khoa học Việt Nam đồng chủ tr�. Chương tr�nh n�y đ� được Nh� nước tặng Giải thưởng Hồ Ch� Minh trong khoa học kỹ thuật.

Đề t�i x�y dựng bộ sưu tập c�c lo�i lan Orchidaceae của tỉnh L�m Đồng v� v�ng T�y Nguy�n nằm trong phương hướng l�u d�i l� x�y dựng ở Viện Sinh học T�y Nguy�n một trung t�m nghi�n cứu về lan của Việt Nam. Hiện nay, c� gần 260 lo�i lan đang được lưu giữ tại Viện Sinh học T�y Nguy�n. Trong đ�, 185 lo�i đ� được định t�n khoa học, c� 3 lo�i mới c�ng bố v�
37 lo�i đặc hữu qu� hiếm của Việt Nam. Ngo�i ra, đề t�i cũng đ� đi s�u nghi�n cứu một số chi như Thanh đạm, Địa lan, Lan h�i.

Viện đ� x�y dựng được vườn c�y l� kim đặc hữu qu� hiếm thuộc bộ th�ng của L�m Đồng v� T�y Nguy�n gồm 12 lo�i, trong đ� c� nhiều lo�i đặc hữu qu� hiếm như th�ng Năm l�, B�ch xanh, Pơmu, Đỉnh t�ng, Th�ng n�ng, Th�ng đỏ�; x�y dựng được vườn c�y thuốc nam gồm 49 lo�i thuộc
29 họ kh�c nhau.

Đề t�i bảo quản v� ph�t triển nguồn gen thực vật qu� hiếm đ� lập được ng�n h�ng gen In vitro của 3 giống c�y thuốc, 3 giống c�y ăn củ v� 59 giống c�y hoa.

Đề t�i nh�nh cấp nh� nước nghi�n cứu �p dụng c�ng nghệ ph�i v� t�nh, hạt nh�n tạo trong nh�n nhanh c�y hoa Lyli v� Hồng m�n đ� nghiệm thu đạt loại xuất sắc. Đề t�i đ� g�p phần chủ động được nguồn giống, đ�p ứng nhu cầu trồng hoa của người n�ng d�n v� giảm gi� th�nh c�y giống.

Đề t�i kỹ thuật nu�i cấy lớp mỏng tế b�o v� hệ thống nu�i cấy Bioreactor trong nh�n giống nhanh c�y hoa Thu hải đường, nghiệm thu đạt loại xuất sắc, đ� g�p phần tạo ra c�y giống với số lượng lớn trong thời gian ngắn.

Sản xuất thử nghiệm th�nh c�ng chế phẩm Biological Mineral Water tại th�nh phố Đ� Lạt v� thử nghiệm c� kết quả trong chăn nu�i v� trồng trọt.

Đề t�i nghi�n cứu khu hệ vi sinh vật đất trồng trọt đ� ph�n lập được một số chủng vi sinh vật từ đất trồng rau v�ng Đ� Lạt.

Đề t�i sưu tầm bộ ti�u bản nấm lớn v�ng Đ� Lạt - L�m Đồng đ� sưu tầm v� định t�n tr�n 230 lo�i nấm lớn kh�c nhau, x�y dựng được quy tr�nh nu�i trồng một số lo�i nấm ăn như Pleurotus eryngii, Bunashimeji. Bộ sưu tầm n�y đang được lưu giữ tại Bảo t�ng Sinh học của Viện Sinh học T�y Nguy�n.

Đề t�i nghi�n cứu ph�t triển c�y th�ng đỏ Taxus wallichiana ở L�m Đồng l�m nguy�n liệu sản xuất thuốc chữa ung thư đ� tiến h�nh ph�n lập c�c hợp chất c� hoạt t�nh kh�ng ung thư, khảo s�t sự biến động h�m lượng hai hợp chất ch�nh l� 10 - deacetylbaccatin III v� 19 - hydroxybaccatin III trong l� c�y Th�ng đỏ mọc tự nhi�n v� đ� ph�n lập được một số chất c� hoạt t�nh.

Ngo�i ra, Viện đ� tiến h�nh nghi�n cứu chiết t�ch c�c hoạt chất sinh học của c�y Dứa b� m�p v�ng, Sau sau, C�m lợn, Sen, Nghệ v�ng, N�ng hoa trắng, Thồm lồm gai, Nghễ ốm, Cỏ l�o, một số lo�i thuộc chi Polygonum v� một số lo�i thuộc họ Asteraceae thu h�i ở L�m Đồng. Trong đ� c� một số c�y đặc hữu của v�ng L�m Đồng như c�y Dứa b� m�p v�ng, Th�ng đỏ.

Đề t�i x�y dựng bộ ti�u bản xương c�c lo�i b� s�t đ� x�y dựng được 43 mẫu lưỡng th� b� s�t của 32 lo�i. Bộ ti�u bản xương n�y đang được lưu giữ tại Bảo t�ng Sinh học của Viện Sinh học T�y Nguy�n.

Đề t�i nghi�n cứu khả năng th�ch nghi của nh�m trong điều kiện nu�i nhốt tại Đ� Lạt cho thấy nh�m ho�n to�n c� khả năng nu�i nhốt tại Đ� Lạt v� l� đối tượng động vật nu�i đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Ngo�i những kết quả n�u tr�n, Viện c�n c� hơn 130 c�ng tr�nh nghi�n cứu khoa học đăng tr�n c�c tạp ch� trong v� ngo�i nước, trong đ� c� tr�n 40 c�ng tr�nh đăng tr�n c�c tạp ch� quốc tế.

Tham gia đ�o tạo đại học v� sau đại học cũng l� một mảng hoạt động của đơn vị. H�ng năm, Viện đ� tiếp nhận nhiều sinh vi�n từ c�c trường đại học trong v� ngo�i tỉnh đến tham quan, học tập, thực tập gi�o tr�nh, l�m luận văn tốt nghiệp đại học, cao học. C�ng t�c n�y cũng đ� từng bước khẳng định sự trưởng th�nh của Viện Sinh học
T�y Nguy�n.

Hoạt động của Bảo t�ng

 Bộ phận Bảo t�ng động vật T�y Nguy�n được x�y dựng v� h�nh th�nh từ năm 1990. Ng�y 18/4/2002, Viện Sinh học nhiệt đới ra Quyết định số 16/QĐ-SHNĐ th�nh lập ph�ng Bảo t�ng.

Bảo t�ng sinh học c� khu trưng b�y trong nh� với 7 ph�ng trưng b�y v� 6 ph�ng lưu trữ gồm 195 mẫu xương của 45 lo�i động vật, 386 mẫu th� của 58 lo�i, 245 mẫu chim của 95 lo�i, 43 mẫu lưỡng th� b� s�t của
32 lo�i, hơn 300 mẫu của c�c lo�i c�n tr�ng thuộc 10 bộ c�n tr�ng. Trong 58 lo�i th� đ� được định t�n v� trưng b�y c� 38 lo�i thuộc diện qu� hiếm đ� được c�ng bố trong s�ch đỏ Việt Nam. Một số mẫu th� qu� hiếm của Việt Nam duy nhất chỉ c� ở đ�y như Cầy Gi�ng sọc, S�c bay sao, Hoẵng bạch tạng, S�c đỏ quế, B�o lửa x�m.

Khu trưng b�y ngo�i trời l� vườn lan, vườn c�y thuốc, vườn c�y l� kim giới thiệu những lo�i thực vật qu� hiếm vốn chỉ c� ở L�m Đồng v� T�y Nguy�n. Bộ sưu tập hơn 1.000 chậu địa lan trong v� ngo�i nước, khoảng 1.300 gi�, chậu, bảng phong lan c�c loại, mỗi loại c� những n�t đặc trưng ri�ng cho từng khu vực v�ng miền. Đ�y c�n l� nơi tạo giống v� giữ g�n nguồn gen của gần 260 lo�i lan rừng, trong đ� c� nhiều lo�i đặc trưng đặc hữu cho v�ng L�m Đồng như c�c lo�i lan h�i.

***

T�m lại, trong 30 năm x�y dựng v� ph�t triển, Viện Sinh học T�y Nguy�n đ� từng bước trưởng th�nh. Những kết quả đạt được của Viện, đặc biệt l� c�c kết quả trong những năm đầu của thập ni�n 90 từng l� niềm tự h�o của Viện Sinh học T�y Nguy�n, được c�c đo�n kh�ch trong v� ngo�i nước đến thăm đ�nh gi� cao. Viện cũng đ� thực hiện được tr�ch nhiệm to lớn của m�nh l� đ�ng g�p v�o sự ph�t triển chung của KHCN đất nước v� trực tiếp g�p phần v�o sự ph�t triển của tỉnh L�m Đồng.

Để đạt được những th�nh tựu n�y, Viện Sinh học T�y Nguy�n đ�  được sự quan t�m chỉ đạo v� đầu tư của Viện KHCN Việt Nam, Viện Sinh học nhiệt đới, c�c Viện trong Viện KHCN Việt Nam, c�c trường đại học v� cơ quan quản l� Trung ương, tỉnh L�m Đồng v� th�nh phố Đ� Lạt. Những th�nh tựu n�y ghi nhận đ�ng g�p của c�c thế hệ l�nh đạo v� c�n bộ c�ng nh�n vi�n của Viện Sinh học T�y Nguy�n qua c�c thời kỳ.
 

TS. L� Thị Ch�u

 Viện trưởng Viện Sinh học T�y Nguy�n