Năm 1920 tỉnh Đồng Nai Thượng lại được tái lập gồm 3 quận: Djiring, B'lao, Dran, tỉnh lỵ đóng tại Djiring, đồng thời thành lập thị xã Đà Lạt, nơi nghỉ mát của người Pháp. Cũng trong năm đó Bảo Đại lập khu tự trị Lâm Viên (bao gồm cả Đà Lạt).

Năm 1941 tỉnh Lâm Viên được thành lập, Đà Lạt được chọn làm tỉnh lỵ. Ngày 23 tháng 8 năm 1945, nhân dân Lâm Viên khởi nghĩa giành chính quyền. Tháng 10 năm 1950 uỷ ban kháng chiến liên khu ủy sát nhập 2 tỉnh Lâm Viên và Đồng Nai Thượng thành tỉnh Lâm Đồng; cũng trong năm đó Bảo Đại thành lập "Hoàng triều cương thổ" ở Tây Nguyên.

Năm 1958, Ngô Đình Diệm thành lập tỉnh Lâm Đồng gồm quận Di Linh, B'lao và thành phố tỉnh Tuyên Đức gồm thị xã Đà Lạt và 3 quận: Đơn Dương, Đức Trọng, Lạc Dương. Năm 1966 Đà Lạt được tách khỏi tỉnh Tuyên Đức, trực thuộc chính quyền Trung ương.

Năm 1975, sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng tỉnh Thuận Lâm được thành lập, bao gồm 5 tỉnh Lâm Đồng, Tuyên Đức, Ninh Thuận, Bình Thuận và Bình Tuy. Thành phố Đà Lạt trực thuộc Trung ương.

Đầu năm 1976 tỉnh Lâm Đồng (mới) được thành lập (sát nhập Lâm Đồng cũ với Tuyên Đức và Đà Lạt) bao gồm thành phố Đà Lạt, huyện Lạc Dương, huyện Đơn Dương, huyện Đức Trọng, huyện Di Linh, huyện Bảo Lộc. Các huyện Lâm Hà, Đạ Huoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên là những đơn vị hành chính cấp huyện mới được thành lập cuối thập kỷ 70 và đầu thập kỷ 80. Vì vậy việc nghiên cứu động thái dân cư Lâm Đồng có nhiều khó khăn, thiếu nhiều dữ kiện lịch sử quan trọng.

Trước năm 1900, dân cư của tỉnh Đồng Nai Thượng rất nhỏ, chủ yếu là các dân tộc K'ho, Mạ, Chu Ru, M'nông... Từ khi Pháp tập trung xây dựng Đà Lạt thành nơi nghỉ mát và bắt đầu khai thác tài nguyên, mở rộng đồn điền, thị trường sức lao động được mở rộng, thì người Kinh đến ngày càng nhiều. Năm 1923, Đà Lạt mới chỉ có 1.500 người.

Dân số tỉnh Đồng Nai Thượng năm 1936-1937 có 60.000 người trong đó dân số Đà Lạt gần 10.000 người, Di Linh, B'lao, Dran trên 50.000 người. Cách mạng Tháng Tám thành công nhiều người trở về quê cũ làm ăn, dân số Đà Lạt, Đồng Nai Thượng đặc biệt là cộng đồng người Kinh giảm đáng kể. Năm 1946 dân số Đà Lạt chỉ còn có 5.283 người, bằng 50% so với năm 1936.

9 năm kháng chiến (1945-1954) dân số Lâm Đồng biến động cơ học ít, chủ yếu là tăng dân số tự nhiên. Năm 1954 hòa bình lập lại, đất nước tạm chia làm 2 miền, một bộ phận nhỏ dân số Lâm Đồng tập kết ra Bắc nhưng dân cư miền Bắc vào Nam lại rất lớn, do đó dân số Lâm Đồng tăng lên đột biến.

Năm 1975, đất nước thống nhất sự biến động cơ học lại diễn ra đáng kể do cuộc vận động đi xây dựng KTM.

Nhìn lại lịch sử hơn 90 năm qua (1899-1990) qua 2 đợt tổng điều tra dân số năm 1979-1989, đều cho thấy ngoài những dân tộc bản địa thiểu số như K'ho, Mạ, Chu ru, M'nông... chủ yếu là người Kinh từ rất nhiều tỉnh của đất nước Việt Nam đến đây lập nghiệp, đặc biệt là các tỉnh: Hà Tây, Ninh Bình, Nam Hà, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định và thành phố Hà Nội...

2. Cơ cấu theo giới tính và độ tuổi

Cùng với sự gia tăng dân số thì cơ cấu giới tính của dân số cũng có nhiều thay đổi. Tỷ lệ nam - nữ biểu thị số lượng nam trên 100 nữ trong dân số, tỷ lệ này ở nước ta cũng như Lâm Đồng đều nhỏ hơn 100, nữ giới đông hơn nam giới. Năm 1979, tỷ lệ nam so với nữ ở tỉnh Lâm Đồng là 92,86% đến năm 1989 đã tăng lên 98,35%. Ở đây một mặt chịu ảnh hưởng của quá trình sinh, chết; sau chiến tranh tỷ lệ chết của nam thanh niên giảm xuống. Mặt khác, nó còn chịu tác động lớn của quá trình di chuyển, đặc biệt là quá trình di chuyển của dân cư nhiều tỉnh trong nước đến Lâm Đồng xây dựng vùng kinh tế mới với lực lượng nam thanh niên nhiều hơn nữ. Tỷ lệ nam nữ toàn quốc năm 1989 là 94,7%, ở Lâm Đồng tỷ lệ này đạt 98,3%.

Cơ cấu dân số theo giới tính cũng như sự khác nhau ở các độ tuổi, ở các nhóm tuổi trẻ, tỷ lệ nam cao hơn nữ từ 4-7% ở đây chủ yếu là do tác động của tỷ lệ sinh. Trong toàn quốc từ độ tuổi 17 trở lên tỷ lệ nam so với nữ giảm mạnh, nhưng ở Lâm Đồng đến độ tuổi 20 tỷ lệ nam so với nữ mới bắt đầu giảm xuống và độ tuổi càng tăng thì tỷ lệ nam so với nữ càng thấp. Điều này cho thấy tỷ lệ chết của nam cao hơn tỷ lệ chết của nữ. Đến các độ tuổi già thì thì tỷ lệ nam so với nữ càng thấp, chỉ còn 71 nam trên 100 nữ ở độ tuổi 80 trở lên; trong khi đó tỷ lệ này của cả nước chỉ có 42 nam trên 100 nữ. như vậy ở Lâm Đồng có tỷ lệ nam ở tuổi già cao hơn nhiều so với cả nước.

Phân bố dân cư theo nhóm tuổi ở Lâm Đồng cũng tuân theo quy định chung về nhân khẩu học, tức là độ tuổi càng tăng thì dân số càng giảm dần. Ở độ tuổi 0-4 tuổi chiếm 15,84% trong dân số của tỉnh, trong khi cả nước tỷ trọng này là 14,11%, mức độ sinh ở Lâm Đồng cao hơn so với cả nước. Từ độ tuổi 1-14 tuổi chủ yếu chỉ chịu tác động của yếu tố sinh và chết, tỷ trọng có giảm dần nhưng ở mức độ chậm. Từ độ tuổi 15 trở lên chủ yếu chịu sự tác động yếu tố di chuyền. Trong cả nước tỷ trọng của cả nhóm tuổi từ 15 trở lên giảm khá nhanh, nhưng ở Lâm Đồng mức độ giảm rất chậm cho đến độ tuổi 34; nguyên nhân là do tác động của tình hình di chuyển ở Lâm Đồng chủ yếu là di chuyển đến và tập trung nhiều ở độ tuổi này. Từ độ tuổi 35 trở lên đã bắt đầu giảm nhanh chỉ còn 0,9% ở độ tuổi 70-74; 0,05% ở độ tuổi 85 trở lên, ở các độ tuổi cao chịu sự tác động của mức độ chết lớn.

Từ các số liệu dân số theo độ tuổi có thể tính theo tỷ lệ sống phụ thuộc quy ước là trẻ em dưới 15 tuổi và người già từ 60 tuổi trở lên sống phụ thuộc vào những người ở độ tuổi 15-59, mặc dù trong thực tế không phải là tất cả mọi người ở tuổi lao động đều có việc làm và nguợc lại không phải tất cả mọi người ngoài độ tuổi lao động phải sống nhờ. Từ năm 1979 đến năm 1989, tỷ lệ sống phụ thuộc ở Lâm Đồng giảm rất nhanh: năm 1979 có 105 trẻ em và người già sống phụ thuộc vào 100 người có độ tuổi từ 15-59, thì năm 1989 tỷ lệ này chỉ còn 84/100; trong đó tỷ lệ sống phụ thuộc của trẻ em giảm nhiều từ 93/100 (năm 1979) còn 74/100 (năm 1989) chủ yếu là do tỷ lệ sinh giảm đi.

3. Dân số chia theo lãnh thổ

Dân số Lâm Đồng có sự gia tăng khá nhanh, từ 388.256 người (năm 1979) đã tăng lên 639.226 người (năm 1989) và đến cuối năm 1991 là 712.104 người. Sự phân bố theo các vùng lãnh thổ cũng có nhiều thay đổi. Năm 1979, Lâm Đồng có 01 thành phố và 06 huyện; đến nay là 09 huyện và 01 thành phố Đà Lạt, dân số phân bố theo các vùng không có sự đồng đều, đây là sự tất yếu và nó phụ thuộc rất nhiều yếu tố, thổ nhưỡng địa hình, khí hậu, tài nguyên... trình độ phát triển kinh tế xã hội. Qua kết quả 2 cuộc điều tra dân số năm 1979 và năm 1989 đã có thể làm sáng tỏ điều này.

Năm 1979, thành phố Đà Lạt có dân số là 91.937 người và là thành phố đông dân cư nhất tỉnh Lâm Đồng, chiếm gần 1/4 dân số của tỉnh, mật độ dân số là 220 người/km ². Các huyện có dân số đông sau Đà Lạt là Đức Trọng với 82.469 người, chiếm 20% dân số toàn tỉnh. Huyện có dân số ít nhất là Lạc Dương với 14.676 người, chiếm 3,8 % dân số toàn tỉnh mật độ dân số chỉ có 8 người/km ².

Đến năm 1989, thứ tự các huyện, thành phố theo số lượng dân số đã thay đổi. Huyện Bảo Lộc với điều kiện khí hậu, đất đai thuận lợi cho việc phát triển cây công nghiệp dài ngày và công nghiệp chế biến nông-lâm sản đã thu hút nhiều dân cư trong và ngoài tỉnh đến lập nghiệp; Từ vị trí thứ 3 sau Đà Lạt, Đức Trọng về số lượng dân số nay đã đứng ở hàng đầu trong tỉnh, dân số năm 1989 là 128.587 người, chiếm hơn 20% dân số toàn tỉnh, tốc độ tăng dân số trong thời kỳ 1979-1989 là 66%. Sau huyện Bảo Lộc là thành phố Đà Lạt với dân số 115.959 người, chiếm 18% dân số toàn tỉnh, tốc độ tăng dân số thời kỳ này là 26%. Chủ yếu tăng do biến động tự nhiên còn biến động cơ học có xu hướng chuyển đi nhiều hơn chuyển đến; Đà Lạt tuy là thành phố nhưng điều kiện phát triển kinh tế còn nhiều khó khăn: nông nghiệp không ổn định, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chưa phát triển... nên dân từ các nơi khác đến lập nghiệp rất hạn chế, bên cạnh đó có một bộ phận dân cư Đà Lạt chuyển đi các huyện trong tỉnh và các tỉnh khác để lập nghiệp và có một số bộ phận nhỏ là di chuyển quốc tế. Huyện Đức Trọng và Đơn Dương qua 10 năm dân số gia tăng rất chậm, nguyên nhân là do sự phân chia lại địa giới hành chính, huyện Đơn Dương đã cắt bớt một số xã cho huyện Đức Trọng; còn huyện Đức Trọng lại tách thành 2 huyện Đức Trọng và Lâm Hà.

Huyện Đạ Huoai năm 1979 dân số chỉ có 18.361 người, chiếm 4,73% dân số toàn tỉnh, nay đã tách ra thành 3 huyện là Đạ Huoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên. Năm 1989 dân số 3 huyện này đã lên đến 82.471 người, bằng 4,5 lần so với năm 1979 chiếm 12,9% dân số toàn tỉnh. Sự gia tăng quá nhanh này có sự gia tăng tự nhiên, song tác động lớn vẫn là biến động cơ học, chủ yếu là sự chuyển dân của một số tỉnh như Cao Bằng, Hà Nam Ninh, Hà Sơn Bình, Bình Trị Thiên, Bình Định, Quảng Ngãi... Theo chủ trương, kế hoạch của nhà nước đi xây dựng KTM. Ngoài ra, ở các huyện này, bên cạnh số lượng dân cư được điều động theo kế hoạch có một bộ phận khá lớn là di dân tự do đến lập nghiệp ở đây.

Cùng với những thay đổi về địa giới hành chính và số lượng dân số ở các huyện, thành phố trong tỉnh thì qua 10 năm 1979-1989 cũng có những thay đổi trong việc đô thị hóa, các thị trấn dần dần được hình thành ở hầu hết các huyện, đến nay chỉ có huyện Lạc Dương là chưa có thị trấn, cá biệt có huyện có 2 thị trấn. Từ đó, cơ cấu dân số giữa thành thị và nông thôn cũng thay đổi theo hướng mở rộng khu vực thành thị và thu hẹp dần khu vực nông thôn năm 1979, dân số thành thị ở Lâm Đồng chiếm 25,94%, đến năm 1989 đã tăng lên chiếm 34,2% trong toàn tỉnh. Dĩ nhiên ở một số đơn vị sự khác biệt giữa nông thôn và thành thị mức độ không cao lắm.

Dân số chia theo loại hộ

Trong tổng điều tra dân số năm 1989 đã xác định đơn vị điều tra là hộ và được phân biệt 2 loại hộ gồm hộ gia đình và hộ tập thể. Hộ gia đình là hộ gồm những người có quan hệ hôn nhân hoặc ruột thịt, hoặc nuôi dưỡng có quỹ thu chi chung. Hộ tập thể là do nhà nước hoặc cơ quan, xí nghiệp lập ra. Hộ này bao gồm những người sống xa gia đình hoặc sống độc thân, dân số thuộc hộ tập thể chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng dân số, tỷ trọng này của cả nước là 3,04%, còn ở Lâm Đồng là 1,62%, chủ yếu tập trung ở những vùng có nhiều cơ quan, xí nghiệp của nhà nước như thành phố Đà Lạt, dân số hộ tập thể chiếm 2,4% và huyện Bảo Lộc là 2,2%.

Hộ gia đình là hộ cơ bản của dân số, năm 1979 Lâm Đồng có 66.653 hộ gia đình với số người 366.760 người, bình quân mỗi hộ là 5,5 người. Năm 1989 số hộ đã tăng lên đến 123.055 hộ, nhưng số bình quân mỗi hộ đã giảm xuống còn 5,1 người, tuy nhiên so với toàn quốc thì số người bình quân mỗi hộ Lâm Đồng vẫn còn cao (toàn quốc là 4,8 người trên hộ). Giữa thành thị và nông thôn cũng có sự chênh lệnh nhiều về số người trong hộ: thành thị 5/hộ, nông thôn trên 5,1 người /hộ. Các loại hộ gia đình có từ 3-6 người/hộ chiếm 61,31% trong tổng số gia đình của tỉnh. Hộ có 7 người vẫn còn khá lớn (gần 10%) và đặc biệt là hộ từ 10 người trở lên cũng chiếm gần 5% (6.098 hộ), trong khi toàn quốc loại hộ này chỉ chiếm 3,36%. Các loại hộ đông người (từ 7 người trở lên) tập trung nhiều ở khu vực nông thôn, nhất là vùng dân tộc ít người, số hộ từ 7 người toàn tỉnh có 31.807 hộ, chiếm 25,86% tổng số hộ gia đình, thì khu vực nông thôn đã có 21,388 hộ, chiếm 67,24% trong tổng số hộ từ 7 người trở lên trong toàn tỉnh.

Đặc trưng dân số học của dân số Lâm Đồng qua 2 cuộc điều tra (1979-1989).

* Kết hôn

Kết hôn là đặc trưng phổ biến của dân số học trong cuộc tổng điều tra dân số năm 1989 vấn đề tình trạng hôn nhân đã được đặt ra nhằm tổng hợp dân số thành các nhóm: chưa vợ, chưa chồng, có vợ có chồng, ly hôn và ly thân.

Vào thời điểm điều tra ở Lâm Đồng có 34,03% dân số từ 15 tuổi trở lên chưa bao giờ kết hôn, trong khi đó ở lứa tuổi nói trên có đến 58,6% hiện đang có vợ hoặc có chồng. Lâm Đồng tuy là tỉnh miềm núi nhưng tỷ lệ mô tả về tình trạng hôn nhân ở mức trung bình so với cả nước (33,2% chưa kết hôn, 57,7% có vợ có chồng). Nếu so sánh với các tỉnh Tây Nguyên thì dân số từ 15 tuổi trở lên chưa bao giờ kết hôn ở Lâm Đồng có tỷ lệ cao hơn (Gia Lai - Kon Tum là 26,23%, Đắc Lắc là 29,75%); đó cũng là sự tiến bộ vế vấn đề hôn nhân ở Lâm Đồng.

Số phụ nữ ở Lâm Đồng hiện đang có chồng là 113.846 người, trong đó số nam giới hiện đang có vợ lại chỉ có 110.214 người; điều này có thể giải thích là do một phần hiện tượng đa thê vẫn còn tồn tại tuy không nhiều; mặt khác là do sự di chuyển của một số nam giới đã có vợ đi các tỉnh khác và ra nước ngoài.

Tình trạng góa chồng, ly hôn và ly thân của phụ nữ nước ta nói chung và Lâm Đồng nói riêng cũng lớn hơn nam giới khá nhiều. Đây là kết quả tất yếu của hiện tượng tuổi thọ trung bình của nữ cao hơn nam, mặt khác là việc kết hôn lại ở số đàn ông góa, ly hôn thường nhiều hơn đàn bà góa, ly hôn.

Tình trạng hôn nhân của nam và nữ có sự khác biệt khá lớn và có tính đặc trưng theo từng độ tuổi. Tỷ lệ đã từng kết hôn của nữ cao hơn nam trong độ tuổi từ 15-29 tuổi, từ 30 tuổi trở lên thì tỷ trọng phụ nữ không chồng cao hơn tỷ trọng không vợ của nam.

* Mức độ sinh

Để đánh giá mức độ sinh của phụ nữ từ 15-49 tuổi có thể dùng phương pháp mô tả quy mô gia đình sẽ cho thấy sự thay đổi về mức độ sinh theo tuổi của các bà mẹ. Bằng cách chia số sinh cho số phụ nữ của từng nhóm tuổi, ta có một số dãy các tỷ lệ sinh đặc trưng suốt thời kỳ sinh đẻ (15-49 tuổi) sẽ được tỷ lệ sinh tổng cộng. Qua kết quả điều tra năm 1989, tỷ lệ sinh tổng cộng của toàn quốc là gần 4 con đối với một phụ nữ. Lâm Đồng là một trong 16 tỉnh có tỷ lệ sinh tổng cộng cao nhất: bằng 120% so với toàn quốc, tức là gần 5 con đối với một phụ nữ. So với các tỉnh lân cận, thì 3 tỉnh Tây Nguyên đều nằm trong nhóm có tỷ lệ sinh cao nhất nước, còn các tỉnh miền Nam đều có tỷ lệ thấp so Lâm Đồng như: Đồng Nai nằm trong nhóm tỉ lệ sinh so toàn quốc bằng 110-119%, Sông Bé từ 100-109% và thành phố Hồ Chí Minh dưới 80% so toàn quốc là nhóm có tỷ sinh tổng cộng thấp nhất nước (Tỷ lệ sinh tổng cộng là 3 con đối với một phụ nữ)

Biểu trên cho thấy mức độ sinh ở Lâm Đồng đã giảm trong những năm gần đây và mức độ sinh ở nông thôn và ở các nhóm tuổi đều cao hơn thành thị khá nhiều.

* Mức độ chết

Trong điều tra dân số năm 1989 đã phỏng vấn về số con đã sinh, số con hiện còn sống và số con đã chết từng phụ nữ ở độ tuổi 15-49 tuổi; dựa vào đấy có thể tính toán được xác suất chết của dân số. Kết quả tính được cho thấy tuổi của các bà mẹ càng tăng thì tuổi trung bình của con họ càng lớn và số con chết có tỷ trọng càng cao. Ở độ tuổi người mẹ từ 15-29 tuổi thì tỷ lệ số con chết chiếm dưới 5% so số con đã sinh thì ở độ tuổi 30 trở lên tỷ lệ này tăng dần từ 6 đến hơn 9%. So sánh với toàn quốc thì ở Lâm Đồng tỷ lệ này cũng tương đương, điều này chứng tỏ Lâm Đồng đã có những tiến bộ đáng kể trong việc bảo vệ sức khỏe ban đầu của nhân dân, tuy vậy ở vùng nông thôn và vùng đồng bào dân tộc ít người mức độ chết vẫn còn khá cao ở thành thị, tỷ lệ số con chết trong tổng số con đã sinh là 4,92%, thì ở nông thôn là 8,94%; đối với dân tộc Kinh tỷ lệ số con chết là 5,77% thì đối với dân tộc ít người tỷ lệ này cao gấp 2 lần (12,57%).

1. Dân tộc

Tình trạng không biết chữ của dân số ở Lâm Đồng vẫn còn khá nhiều, năm 1979 có 65.574 người, từ 6 tuổi trở lên không biết chữ tăng lên 81.880 người, tuy vậy tỷ lệ biết đọc biết viết trong vòng 10 năm giữa 2 cuộc điều tra cũng có tăng lên từ 79,43% lên 84,22%. Kết quả này là do tình hình giáo dục đã được cải thiện ở từng giai đoạn, nhưng với đặc điểm là tỉnh miền núi, nông thôn chiếm chủ yếu và dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn nên việc thu hẹp tỷ lệ không biết chữ còn nhiều khó khăn, trong năm 1989 người kinh biết chữ là 91,556% còn dân tộc thiểu số biết chữ chỉ có 49,14% so với cả nước tỷ lệ không biết chữ của dân số Lâm Đồng cao hơn gần 4% (năm 1989). Tuy nhiên nếu so với các tỉnh Tây Nguyên thì tỷ lệ người biết chữ ở Lâm Đồng còn khá hơn: năm 1989 ở Đắc Lắc tỷ lệ người biết chữ là 77,35%, Gia Lai-Kontum là 55,66%.