Để nâng cao hiệu suất và phẩm chất chè, công tác bảo vệ thức vật là một khâu trọng yếu. Với việc nghiên cứu biện pháp phòng trừ tổng hợp: Xác định thời điểm gây hại, ngưỡng gây hại, liều lượng phun thuốc hữu ích... những kết quả này là những căn cứ khoa học cần được triển khai áp dụng vào sản xuất.  

      I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Sâu hại chè ở Việt Nam có rất nhiều loài, nhưng những loài hại chủ yếu hiện nay là: Rầy xanh, nhện đỏ nâu, bọ cánh tơ, bọ xít muỗi... về bệnh, có bệnh chấm xám, bệnh chết loang, bệnh thối búp... Việc nghiên cứu phòng trừ các đối tượng này đã được tiến hành từ những năm 1970. Nhưng cho đến nay, chúng ngày càng phát triển tăng về mật độ và số lượng cá thể. Do sử dụng các loại thuốc trừ sâu với lượng chưa đúng, đã gây nên sự phá vỡ cân bằng sinh thái của sâu bệnh chè. Một số đối tượng nổi lên thành dịch trong vòng 3 năm trở lại đây: Nhện đỏ tươi (Brepacpus californicus banks), hại cuống lá, làm thâm đen thân, rụng hàng loạt lá chè như ở Xí nghiệp chè Sông Lô, Tuyên Quang, Phú Hộ..., Nhện hồng (Eryophyes theae watt), hại trên lá chừa giống PH₁ ở Xí nghiệp chè Phú Hộ, Phú Thọ, Vân Hùng... và mới đây năm 1994 rệp phẩy và rệp sáp bông sơ trắng xuất hiện và phá mạnh trên giống 777.

Để hạn chế mức độ gây hại của sâu bệnh, giữ sâu hại dưới ngưỡng gây hại kinh tế, đồng thời nhằm duy trì và bảo vệ quần thể ký sinh thiên địch tự nhiên, chúng tôi tiến hành đề tài "Nghiên cứu biện pháp phòng trừ tổng hợp sâu bệnh hại chè" với 4 định hướng:

- Nghiên cứu nắm vững qui luật phát sinh, gây hại của từng đối tượng sâu bệnh hại.

- Nghiên cứu sử dụng ngưỡng phòng trừ: Trước hết đối với rầy xanh, nhện đỏ nâu và bọ cánh tơ.

- Thử nghiệm biện pháp canh tác, giống, hái, trồng xen cây bóng mát, phân bón...

- Xác định liều lượng phun thuốc hóa học hợp lý và hạn chế đến mứu tối thiểu sự gây hại đối với các loài thiên địch trên chè.

II. PHƯƠNG PHÁP

- Chọn điểm điều tra theo phương pháp 5 điểm chéo góc.

+ Đối với rầy xanh, thiên địch: Dùng khay có đầu: 25 cm, chỉ tiêu: con/khay.

+ Đối với nhện đỏ: Mỗi điểm ngắt 10-20 lá bánh tẻ, dùng kính lúp đếm số nhện trên lá, chỉ tiêu: Con/lá.

+ Bọ cánh tơ: Mỗi điểm ngắt 10-20 búp chè, dùng kính lúp đếm số bọ cánh tơ trên búp, chỉ tiêu: Con/búp.

+ Bọ xít muỗi: Mỗi điểm ngắt 10-20 búp chè, tính tỷ lệ búp bị hại, chỉ tiêu: Tỷ lệ hại (%).

+ Bệnh chấm xám: Mỗi điểm ngắt 10-20 lá bánh tẻ, tính tỷ lệ búp bị bệnh, chỉ tiêu: Tỷ lệ lá bệnh (%).

- Các thí nghiệm khảo nghiệm thuốc được bố trí theo khối ngẫu nhiên, 3 lần nhắc lại, diện tích ô: 100 m². Số liệu được xử lý theo công thức HENDERSON- TILLTON.

III. KẾT QUẢ

1. Qui luật phát sinh gây hại của sâu bệnh trong năm:

Qua 3 năm nghiên cứu cho thấy:

- Trong năm rầy xanh phát sinh gây hại nặng nhất vào thời điểm tháng 3-5, đa số các vùng chè bị cháy rầy ở thời điểm cuối tháng 4 đầu tháng 5. Một đỉnh cao gây hại thứ hai nhưng mức độ thấp hơn là tháng 10-11. Trong các giống đang trồng hiện nay, giống PH1 bị hại nặng nhất , tiếp đến là giống Trung du và 777. Song song với rầy xanh, nhện đỏ nâu cũng phát sinh sớm từ tháng 3, nhưng đỉnh cao gây hại của chúng là tháng 4-6. Giống bị hại nặng là giống PH₁, Trung du.

- Bọ cánh tơ gây hại muộn, mức độ gây hại nặng nhất là khoảng tháng 6-7. Giống Trung du và 777 bị hại nặng nhất.

- Đối với bọ xít muỗi và bệnh chấm xám trên chè, chúng gây mạnh vào tháng 8-9 và đặc biệt nặng trên 2 giống 777 và 1A.

2. Ngưỡng mật độ kinh tế cần phòng trừ đối với 1 số sâu hại:

Để áp dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM) trên chè ngoài việc nắm vững qui luật phát sinh gây hại của từng đối tượng sâu bệnh hại, cần phải xác định được ngưỡng mật độ kinh tế cần phòng của từng đối tượng.

Bảng 1: MỐI LIÊN HỆ GIỮA MẬT ĐỘ VÀ TRIỆU CHỨNG GÂY HẠI CỦA RẦY XANH

 Từ bảng 1 cho thấy cần phải phun thuốc trừ rầy xanh khi mật độ điều tra vượt quá 5 con/khay.  

Bảng 2: MỐI LIÊN HỆ GIỮA MẬT ĐỘ VÀ TRIỆU CHỨNG GÂY HẠI CỦA NHỆN ĐỎ

Từ bảng 2 cho thấy để phun thuốc trừ nhện đỏ kịp thời, tránh nhện gây hại quá nặng mới phun thuốc, cần thiết phải phun thuốc khi mật độ ngưỡng điều tra vượt quá 5 con/lá.