|
|
 |
|
|
|
|
Trang trước || MỤC LỤC || Trang sau |
|
|
PHONG
TRÀO THANH NIÊN ĐÀ LẠT TẠI MỐC LỊCH SỬ THÁNG 4 NĂM 1975
Gần
10 giờ khuya 5.4.1975, tôi cùng đoàn cán bộ Văn phòng khu ủy,
Trung ương Đoàn của anh Hai Quang mới đến được 26 Trần Hưng
Đạo (điểm hẹn trong điện để gặp Ban quân quản thị xã). Tôi
để anh chị em dừng nghỉ trước cổng, vào liên hệ trước. Gặp
anh Ba Dư, anh Như cùng anh chị em cốt cán của Đoàn TN-SV-HS
Đà Lạt đang họp trên tầng 2 biệt thự Nhân Đình của Trần
Thiện Khiêm (Thủ tướng nguỵ quyền Sài Gòn). Vừa thấy tôi, như
có dịp để san bớt được gánh nặng, anh Ba Dư liền vui vẻ hỏi
ngay: "Sao đến khuya vậy? nhưng còn may, kịp gặp !" rồi
hạ giọng giới thiệu luôn: "Đây là đồng chí Nguyên (Trọng
Hoàng), đồng chí Sáu (cô Quyên), cô Nhã (Nhung), Trung Kiên
(Trương Trổ)... là những cốt cán tích cực torng phong trào
TN-SV Đà Lạt trước giờ, còn ông Thung, ông Lũy, ông Khôi chắc
ông biết rồi"
Thấy
anh như còn muốn nói thêm nhiều nên tôi xen ngang, đề nghị
xin sáng mai cho gặp lại, rồi xin phép ra đón anh chị em đang
chờ trước cổng. Vì lo anh chị em không có áo ấm, đứng bên
ngoài trời khuya sương lạnh.
Nhưng
ra tới cổng thấy họ đang đi lại háo hức ngắm cảnh Đà Lạt sương
mù qua ánh điện nhấp nháy một cách say sưa như muốn ùa nhập
vào các khóm phường ngay tức khắc.
Mải
suy nghĩ về yêu cầu, nội dung, chương trình làm việc sắp tới
với Đoàn TN Tuyên Đức, Đà lạt nên gần quá nửa đêm tôi mới
chợp mắt thì đã bị anh Hai Quang lay dậy nói: "sẵn có điện
sáng, nhà ấm, bây giờ hai đứa mình trao đổi công việc sắp tới
và công việc ngày mai đi"!
Thấy
tôi dụi mắy, lớ sớ muốn đùn đẩy, anh gợi ý ngay vào việc:
"Bây giờ bí thư Khu Đoàn báo trước sơ bộ tình hình
địch, ta - chủ yếu về tổ chức, phong trào thanh thiếu niên học
sinh sinh viên ở đây vừa qua. Rồi mình sẽ chuyển đạt tiếp dự
kiến, hướng dẫn của trung ương Đoàn để triển khai cho kịp
!".
-
Theo tôi nắm được sơ bộ tình hình đầu 1973 thì cả 3 huyện
và thị xã Đà Lạt của Tuyên Đức thì gồm 102 khu ấp (riêng nông
thôn 92 khu ấp) gồm 80.000 dân.
-
Vùng làm chủ và tranh chấp độ 7.000 dân.
-
Thực lực cách mạng tại chỗ có: 321 người. Riêng về thanh niên
tại chỗ chỉ có 3 chi đoàn gồm 13 đoàn viên, 1 tổ thanh niên
giải phóng, 3 hội viên và 3 tổ chức thiếu niên 9 em và 5 tổ
du kích 20 người.
-
Từ 4.1969 huyện Đơn Dương và thị xã Đà Lạt đã thành lập
huyện đoàn. Mấy năm qua 2 đồng chí bí thư huyện đoàn và thị
đoàn đã hy sinh, một số bị thương, bị địch bắt, đang còn
trong tù, hoặc bị ốm đau chuyển khỏi địa bàn.
Riêng
Đà Lạt thì cơ sở mật tại chỗ đông và chất lượng hoạt
động khá hơn các huyện. Nổi bật là phong trào đấu tranh chính
trị của sinh viên, học sinh và phụ nữ chợ Đà Lạt đã lôi kéo
tranh thủ được đông đảo binh lính, công chức sư sãi đồng
hưởng ứng.
-
Về phần địch: toàn bộ 102 khu ấp đều có bộ máy tế đầy
đủ (chỉ 5 ấp mất hiệu lực) có 93 B dân vệ và 10.000 phòng vệ
dân sự (7.000 tên đã trang bị súng) chưa tính 22 C và 3 D, 3
liên đội bảo an, cảnh sát. Nhìn chung tương quan giữa địch và
ta tại chỗ chênh lệch quá lớn. Đêm 31.3.1975 vừa rồi địch
đã rút chạy tán loạn về Phan Rang, kéo theo nhân dân và gia
đình binh lính di tản các nơi cũng nhiều. Nhưng số lính còn
nằm lại cũng không ít, nhất là hàng vạn thanh niên phòng vệ
dân sự vẫn còn tại chỗ. Vì vậy nhiệm vụ trước mắt của thị
đoàn thanh niên Đà Lạt là:
1.
Tập họp, tổ chức ngay lực lượng thanh niên (cả thanh niên phòng
vệ dân sự do ta nắm được đã trình diện) giao họ canh gác,
giữ gìn trật tự đường phố, khóm phường, giúp dân bảo vệ tài
sản của mình (kể cả tài sản các gia đình di tản và đồ đạc
trong trụ sở địch bỏ lại..).
2.
Kêu gọi binh lính sớm ra trình diện, giao nộp vũ khí và những
tài liệu địch giao.
3.
Vận động dân may sắm và treo cờ mặt trận giải phóng; xóa hết
cờ ba que và các khẩu hiệu chống cách mạng và sách báo phản
động đồi trụy của địch. 4. Khẩn trương liên lạc số thanh niên cơ sở và đoàn viên ở khác khóm, phường trường học để giao nhiệm vụ và lựa chọn số tích cực đưa đi dự lớp đào tạo cán bộ cơ sở và cán bộ phụ trách Đội thiếu niên của trường học, khóm, ấp...
Mới
sơ bộ dự kiến như vậy, để sáng mai tôi đến gặp anh Năm Thắng
(Thường vụ khu ủy, Trưởng ban tổ chức và chỉ đạo phong trào
đô thị) xin ý kiến thêm rồi về ta sẽ trao đổi tiếp vậy.
Câu
chuyện trao đổi giữa hai anh em về kế hoạch tiếp quản của Đoàn
chưa ngã ngũ thì đã có liên lạc của anh Năm Thắng đến báo:
-
Chú Năm mời anh Phương đến làm việc ngay để chú đi công tác
sớm !
Tôi
theo chân đồng chí liên lạc đến căn nhà gỗ (hẻm dốc xuống
chùa Tàu) thấy anh Năm Thắng đã nai nịch gọn gàng, túi xách
để sẵn trên bàn ngồi nhìn ra đường, ý chừng đang đợi.
Tôi
vừa bước vào hè anh đã hỏi ngay:
-
Anh Tám Bích và anh chị em Ninh Thuận, Bình thuận đi về khỏe cả
chứ?
-
Trung ương Đoàn có ai xuống, mấy người?
-
Bây giờ chú định kế hoạch triển khai thế nào? báo cáo nghe
coi?
Tôi
trình bày vắn tắt mấy việc đã dự định như vừa trao đổi với
anh Hai Quang xong.
Anh
phẩy tay... ! ừ được đấy ! nhưng chú cần lưu ý:
-
Ta vận động anh chị em làm cách mạng lúc này là ở ngay xã,
phường, khóm, ấp chớ không phải thoát ly gia đình (ra rừng)
như trước đây !
-
Cần tập trung sức chi viện cho Đà Lạt, nhanh chóng tập hợp
thanh thiếu niên, khẩn trương xây dựng tổ chức đoàn cơ sở
ở khóm, ấp cho vững.
-
Mạnh dạn phát huy số cơ sở tại chỗ, giao việc cho họ làm mạnh
vào ! Thanh niên ở đây có kiến thức khá tốt, họ sẽ tiếp thu
công việc của cách mạng rất nhanh đấy ! Về làm nhanh đi ! vừa
lên xe anh vừa dặn thêm bây giờ anh phải đi Phan Rang gấp để
gặp anh Hai (Trần Lê). Trở về có gì sẽ nói tiếp... việc ăn
ở, đi lại của anh chị em cán bộ trung ương đoàn có gì cần
giúp đỡ, chú bàn với anh Tư Ngọc (Chủ tịch Uỷ ban quân quản
thị xã) hay anh Khải Hoàn (trưởng ban kinh tài thị xã) giải
quyết...
Tôi
vội vàng trở về nhà 26 Trần Hưng Đạo để kịp thời sắp xếp
việc lo ăn uống bữa trưa cho anh chị em đoàn cán bộ của trung
ương đoàn và chuẩn bị làm việc với anh chị em thị đoàn. Nhưng
vừa bước vào đến sân đã gặp 2 cô gái đứng chờ đưa thơ.
..."Sáng
nay, Uỷ ban quân quản thị xã mời họp đột xuất, chúng tôi
đều phải có mặt ở cuộc họp này, lỡ hẹn với anh nên nhờ cô
Huệ (cơ sở SV của chúng tôi) đến chuyện dùm thơ để anh biết
chừng. Hẹn tối nay 6.3.1975 chúng tôi sẽ đến gặp anh".
TB:
Hồi đêm nghe một số anh chị em trung ương đoàn muốn đi xem
phong cảnh phố phường Đà Lạt, tiện sẵn mới thu được chiếc
xe "rip lùn" của địch, chúng tôi đưa đến để các
anh chạy vòng quanh thị xã cho biết phố phương luôn.
Chưa
xem xong bức thư đã thấy anh tài xế xách vào bốn quả sú tặng
đoàn khách TW đoàn. Anh Hai Quang nói vui: "Khách mời đến
chưa làm công tác đã được tặng quà, thích thật !".
-
Sú to quá và nhiều thế này ăn mấy bữa chắc mới hết. Xin cảm
ơn các đồng chí Thị Đoàn nghen !
-
Họa sĩ Hà Thanh lém lỉnh: vậy mời đồng chí đại diện thanh
niên Đà Lạt trưa nay ở lại liên hoan "sú xào" kỷ niệm
100 năm lý tưởng với chúng tôi !
-
Nhạc sĩ "Hồng Ao" (Dũng) xen ngang: "Không biết ai
nói Thị Đoàn Đà Lạt biết mình muốn đi xem phong cảnh mà đem
cho mượn xe, các chư vị chủ nhà ở đây giỏi thiệt, thật tốt
đấy !"
-
Tôi chêm vào "Chủ nhà nhìn chưa rõ mặt khách đã tặng
quà - khách chưa biết rõ tên chủ nhà mà Hà Thanh và Hồng Ao
đã khen là giỏi và tốt mới là chuyện lạ phải không cô Lạc,
cô Cúc Hoa? nhưng cứ yên tâm đi: Chưa biết chủ nhà thì cứ
xem "đầu sai" (áo đỏ) đây thì cũng đoán được chủ
nhà phần nào rồi !
Tôi
vừa dứt câu: "ai đi xem cảnh thì lên xe" tức thì đã
chật ních. Anh em đùa: Phải hối tài xế chạy để xóc, lắc cho
nó xẹp bớt mấy cái thùng phi thì mới cựa được. Xe định đi
Thái Phiên nhưng mới vừa ra đến Chi lăng phải dừng lại.
Đồng
bào và các em thiếu niên thấy xe rip địch mà chở Giải phóng
quân lại có nữ giải phóng nên các em bu lại xem đông đen. Cô
Lạc (cán bộ thiếu niên của TW Đoàn liền xuống xe nhập bọn, hỏi
chuyện và hát tặng các em luôn mấy bài. Các em thích quá nên
cứu níu kéo nằn nì không muốn cho cô lên xe, đòi các anh chị
phải tặng chữ ký và chờ các em về nha lấy quà tặng rồi xe mới
chạy được.
Các
anh chị TW Đoàn nhận xét: "Các em ở đây đẹp quá ! em nào
cũng má đỏ hồng rất dễ thương. Hỏi câu nào cũng thưa, nói
câu nào cũng dạ. Lễ phép ngoan quá chừng. Dễ thương thiệt".
Đúng
hẹn, vừa đỏ đèn các đồng chí Thị Đoàn đã có mặt. Chờ
đông đủ, tôi lần lượt giới thiệu từng người rồi trình bày
luôn những việc cần thiết trước mắt để anh chị em trao đổi.
Mọi
chủ trương đều thấy hợp lý và thống nhất phải làm ngay. Riêng
có một khó khăn nổi cộm của Đoàn TN thị xã hiện tại là: Cốt
cán phong trào của Đoàn thì ít mà ban quân quản các khóm, phường
lại giữ giành ém nhẹm để giao công việc khác của quân quản
chứ không giới thiệu cho Thị Đoàn biết phân công.
Một
số đồng chí cơ sở, đoàn viên lâu nay bị đứt liên lạc. Đoàn
và Hội liên hiệp thanh niên cũng chưa móc nối được, trước
mắt Thị Đoàn không tài nào đủ sức tập hợp thanh thiếu niên
nhanh được nên không ít anh chị em có vẻ tức tối, cằn nhằn,
so đo.
-
Người của thanh niên chứ không phải của các ông, các bà quân
quản mặt trận mà cứ giữ, cứ giành.
Cuối
cùng tôi phải giải hòa và gút lại: "Cán bộ đoàn viên,
cơ sở thanh niên mình được Đảng, mặt trận và các ngành giành
giữ sử dụng như vậy là đắt giá và đáng mừng, là tốt lắm.
Vì phải là vật quý, hàng đẹp mới nhiều người chen mua, lắm
người đưa đón chứ? Ta chỉ sợ khi còn ít thì nâng niu, nhiều
thì phung phí, bỏ bê không sử dụng, phát huy để anh chị em bơ
vơ "thất nghiệp" mới đáng sợ hơn.
Tôi
đề nghị thứ hai tuần tới ta sẽ mở lớp đào tạo cấp tốc 300
cán bộ hội - đội cho cơ sở khóm, phường, trường học trong
toàn thị xã từ 4-5 ngày.
Tôi
sẽ bàn với anh Tư Ngọc và Thị ủy chỉ thị cho lãnh đạo các
chi bộ mặt trận và ủy ban quân quản, mỗi phường lựa chọn
15-20 đội, TN, giáo viên đi học lớp này. Anh Hai Quang và Năm
Hải giúp việc chuẩn bị nội dung và thuyết trình giảng dạy.
-
Giao Thị đoàn đảm nhận khâu chuẩn bị hội trường, nơi ăn ngủ
và danh sách học viên (theo lý lịch trích ngang).
-
Khu và Tỉnh đoàn giúp việc nghiên cứu lý lịch, dự kiến và
phân công bố trí cán bộ Đoàn, Đội cho các khóm, phường và
củng cố bộ máy chuyên trách và Ban chấp hành thị Đoàn.
-
Các việc phải chuẩn bị khẩn trương, hoàn thành trước ngày học
viên đến để kịp thứ hai là khai mạc, học luôn, tối thứ tư
bế mạc và công bố danh sách Ban chấp hành Thị Đoàn lâm thời
và phân công nơi công tác cho từng học viên luôn.
Nhờ
vậy, sau một tháng giải phóng, Thị xã Đà Lạt đã bồi dưỡng
được 268 cốt cán đoàn viên, hội viên và đào tạo được 4
lớp với 150 cán bộ phụ trách công tác đội thiếu niên ở khóm,
phường, trường học. Đồng thời phát triển thêm 58 đoàn viên,
1.025 hội viên thanh niên giải phóng, 850 đội viên TNTP, thành
lập mới và củng cố 10 chi đoàn, 22 chi hội, 16 chi đội. Củng
cố được Ban chấp hành Thị đoàn Đà Lạt và bộ máy chuyên
trách của tỉnh đoàn Tuyên Đức.
Đi
đôi với việc phát triển xây dựng tổ chức Đoàn - hội - đội
trong 2 tháng 4 và 5 năm 1975, các chi đoàn, chi hội đã huy
động trên 20.000 lượt thanh thiếu niên và nhân dân tham gia vét
dọn đường xá, cống rãnh trong thị xã Đà Lạt được sạch
đẹp, gọn gàng. Ngoài ra, còn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về thắng lợi của cách mạng miền nam. Nhất là đã đóng góp được một số kinh nghiệm quý báu cho Đoàn thanh niên các tỉnh trong Khu và Trung ương về phương pháp tập hợp xây dựng Đoàn sau khi địa phương được hoàn toàn giải phóng.
ÚT
PHƯƠNG
|
